HOE TEKEN JE MET HOUTSKOOL?
Met houtskool tekenen doe je niet met staafjes maar het best met houtskool potloden. Geeft niet zo’n rommel.
Een ander voordeel van houtskool potloden is dat je de punten makkelijker slijpt. Met staafjes lukt dat niet zo goed. En zo kun je ook met houtskool nauwkeurig lijnen tekenen en beter vlekken voorkomen.
In het kort hoe je kunt tekenen met houtskool:
- Je kunt houtskool mengen met grafiet waardoor je het makkelijker doezelt
- Als je er met gum over heen gaat ‘veeg’ je prachtig realistisch haar
- Je tekent in een oogwenk overgangen van licht naar donker
4 manieren waarop je tekent met houtskool
Je kunt houtskool mengen met grafietpotlood. Waarmee je er voor zorgt dat het niet zomaar van het papier af glijdt. (Houtskool zelf is nogal korrelig, veeg je makkelijk weg). Die echt zwarte laag die zo ontstaat kun je weer bewerken met gum. Teken je realistische haren mee.
Verder vlekt houtskool enorm, o.k. soms ook waar je het nou net niet wil, maar toch is dit wel een groot voordeel. Want juist daardoor kun je er geweldig mee doezelen met allerlei materialen. Stofdoek, tissue, watten en ook make up kwasten.
Al deze manieren hebben hun eigen effecten op het papier wat je op je voorbeelden hierna ziet:
In het kort:
- Mengen met grafietpotlood,
- houtskool doezelen met gum,
- of doezelen met tissue,
- en haren tekenen met gum en houtskool
Houtskool mengen met grafiet potlood
Mengen met grafietpotlood is niet lastig: je tekent een houtskool laag en gaat daar overheen met 4B of zachter potlood. Zo krijg je pikzwart zonder dat je eindeloos lagen grafiet potlood hoeft te tekenen. Waar ik wel op let is de structuur die ik wil tekenen.
Voor achtergronden trek ik gewoon strepen houtskool. Dan pak ik een potlood en ga er dan met min of meer cirkelbewegingen overheen. Als je met huidtinten in het gezicht gaat werken begin ik voorzichtiger.
Dan zet ik het houtskool dun op, ook met cirkelbewegingen en daar overheen weer cirkelbewegingen met grafietpotlood. Zo krijg je mooie donkere schaduwen als je op de voorbeelden ziet.
Houtskool doezelen met gum
Doezelen met gum is een lastige techniek maar het werkt prachtig. Om snel mooie overgangen te maken tussen licht en donker. Dat lukt wanneer je vanuit het houtskool doezelt.
Dan sleep je als het ware steeds wat houtskool mee waardoor het verloop van donker naar licht ontstaat. Ik gebruik daarvoor plakjes gum. Plakjes omdat je niet teveel druk moet uitoefenen anders gaat het effect verloren.
Doezelen met houtskool en tissue
Houtskool en tissue gebruik ik alleen in de achtergronden. Daarmee moet je wel oppassen als je tissue gebruikt over een deel wat je liever echt zwart had gehouden. Je poetst dan snel de laag weg waardoor er een vlek ontstaat. Herstellen lukt dan bijna niet meer omdat houtskool niet pakt als er eenmaal met grafietpotlood getekend is.
Houtskool effecten met gum
Licht effecten gebruik ik bij donkere haren tekenen. Ik teken het haar in vlakken waarbij is zorg dat de delen die lichter moeten worden helemaal wit blijven. Dan trek ik met gum strepen waardoor je die glans effecten in het haar krijgt. Ziet er heel realistisch uit.
OP WELKE DELEN VAN DE TEKENING GA JE MET HOUTSKOOL TEKENEN?
Je neemt houtskool op het moment dat je in de tekening echt zwart nodig hebt. Echt zwart krijg je niet voor elkaar met grafietpotloden zonder eindeloos lagen te tekenen.
Neem maar eens een 9B grafiet potlood, tekenen een vierkant en kleur dat in. Doe nu het zelfde met houtskool en je ziet het verschil tussen donker grijs en echt zwart met houtskool potlood
Ogen tekenen met houtskool
In de ogen van een portrettekening zit veel contrast. Daarom begin ik met houtskool. Het voordeel hiervan is dat je door het zwart al gelijk een indruk van diepte maakt.
Donkere schaduwen tekenen
Schaduwen. Als ze heel donker zijn begin ik met houtskool. Waar ik dan later om zachte overgangen naar de lichtere delen te krijgen weer met grafietpotlood overheen ga.
Haren tekenen met houtskool
Haren, natuurlijk alleen als ze donker zijn, maar omdat houtskool makkelijk vlekt gebruik ik het graag samen met potlood. Omdat je wanneer je de opzet af hebt in een paar vegen realistische haren hebt.
Zwarte achtergronden tekenen
Achtergronden, zeker als er veel zwart in zit, maar je kunt met houtskool meer toonwaarden maken dan alleen maar zwart. Als je het niet mengt met potlood en je doezelt houtskool gelijk, met tissue bijvoorbeeld, krijg je donker grijs. Met gum kun je weer allerlei effecten maken in het houtskool waardoor je echt aparte achtergronden maakt.
De opzet van de ogen begin ik altijd met houtskool. Ik teken gelijk de donkere delen die ik in de volgende stap met een zacht grafietpotlood meng.
MET WELKE HOUTSKOOL POTLODEN GA JE TEKENEN?
| Merk | Hardheid | Structuur | Opmerking |
| Derwent | 3B dark | Korrelig | Goed te bewerken met gum |
| Conté a paris | Pierre Noire 3B | Vast | Donkere schaduwen op 360 gr. papier |
| Action | Onbekend | Erg hard | Lijkt niet op houtskool maar nog altijd donkerder dan 9B potlood |
Hoe slijp je houtskool potloden?
Slijpen van houtskool potloden doe ik met een mesje. De Conté is wat, ik noem het vettiger, en slijpt moeilijker in een elektrische puntenslijper. Met een mesje heeft als voordeel dat je de punt in elke vorm die je maar wilt kunt maken. Zoals vlijmscherp voor details of stomp als je een achtergrond gaat tekenen.
Ik pak het potlood in mijn linkerhand, en schraap er met een scherp stanly mes het hout om de stift mee af. Eenmaal genoeg stift vrij gemaakt van het hout, haal ik hem over een stuk schuur papier.
Het schraapsel wat overblijft bewaar ik weer voor bijvoorbeeld achtergronden.
Kan je houtskool potloden uitgummen?
Uitgummen is heel lastig. Voor mij is het antwoord: ‘Nee.’ Vooral omdat houtskool zo waanzinnig vlekt. Dus trek je met een gum eerder strepen en maak je vlekken die je dan niet wilt. Is je lijn wel weg maar krijg je er een vlek voor terug. Ik gebruik nooit gum om te corrigeren als ik met houtskool teken.
Hoe fixeer je een houtskool tekening?
Je fixeert een houtskool tekening met fixatief. Met een spuitbus spray je op een afstand van 25 – 30 cm in ronddraaiden bewegingen over jouw tekening heen. Fixeren werk het best als het niet echt nat is en met 2 -3 lagen over elkaar heen.
Je hebt fixatief van verschillende merken:
| Merk | Inhoud | Waar | Prijs 2021 |
| Conté a Paris | 400ml | 123Inkt.nl | 7,50 |
| Talens | 400ml | de Kwast | 9,95 |
| Van Beek Art | 400ml | Van Beek | 5,51 |
| Ghiant | 400ml | Office deals | 3,46 |
Gebruik geen hairspray om houtskool te fixeren
Je leest weleens dat mensen hier haarspray voor pakken. Maar dat heeft ook nadelen. Hairspray maakt het oppervlak plakkerig en in haarspray zitten chemicaliën die wellicht na verloop van tijd jouw tekenpapier aantasten.
Waarom fixeer je een houtskool tekening?
Fixeren van houtskool is nodig omdat het nogal kwetsbaar is. Je poetst het zo van het papier. Soms is 1x aanraken al genoeg.
Conclusie over tekenen met houtskool
Veel portrettekeningen, zeker in het begin, lijken niet realistisch gewoon omdat er te weinig contrast in zit. Zelfs al kloppen de verhoudingen. Geen echt zwart betekent dat een tekening plat lijkt en dus minder of helemaal niet realistisch.
Te weinig contrast maakt je tekening slap. En ze lijken dan, ik noem het maar even, amateuristisch. Zo dat je iets hebt van, hmm, o.k. het lijkt wel, maar het is het niet, dat gevoel.
Met houtskool voorkom je dat je bijna eindeloos lagen over elkaar moet tekenen om een beetje donkere tint te krijgen. Echt zwart in de schaduwen heb ik in 2 lagen met houtskool. Het liefst pak ik de zachte houtskool. (Derwent Dark) Omdat je daar beter mee doezelt.
En als laatste: je kunt het best met houtskool tekenen, zeker als je allerlei effecten wilt, op dikker (stevig) papier. Als 360 grams acryl. Voor effecten met gum is het handig als je ook wat kracht kunt zetten.
