Eerst verdeel je de haren van het portret op je tekenpapier in 3 tot 4 vlakken met toonwaarden. Kies voor deze vlakken 9B of houtskool als het een hele donkere toonwaarde is, een 4b voor een midden toon en een b potlood voor de lichte toonwaarden. De highlights zijn het wit van het papier.
Een verdeling in vlakken heeft als voordeel dat je niet gelijk met losse haren begint. Wat, klinkt raar, maar er veel minder echt uit ziet. Losse haren teken je alleen als details die het net echt laten lijken.
Hoe je potlood, houtskool en gum gebruikt als je haren gaat tekenen:
- Haren zien als vlakken
- Enkele details in plaats van vele
- Aansluiting op de hoofdhuid
- Gum met houtskool en grafietpotlood
Haren tekenen in vlakken
Eerst de vlakken en dan pas de haren. Dat leek me in het begin onlogisch. Maar als je er over nadenkt klopt het wel. Het is als met een zwerm muggen. Van een afstandje lijkt het een soort zwevende zwarte bol. Maar dicht bij kun je er bij wijze van zo doorheen lopen en zie je maar enkele muggen.
Nou, zo is het met haren ook. Je tekent ze van een afstandje. En mensen bekijken een tekening ook van een afstandje. Dat is wat je dan ook tekent. Niet de losse afzonderlijke haartjes maar een grijs of zwart vlak. Met hier en daar een haar, bij wijze van dan, waardoor het dan toch net echt lijkt.
Hoe verdeel je haren in vlakken
De voorbeeld foto, ik gebruik Vecteezy en Shutterstock foto´s met een web licentie. Ruime keus uit foto´s met hoge resolutie.
Globaal de 3 toonwaarden van 1 t/m 3, donker, midden en licht
Hier zie je dat de vlakken getekend zijn met al wat lijnen als indicatie voor de richting van de haren.
Het lichte deel van de haren, linksonder, is eerst een grijs vlak met een zacht potlood en dan hup gum erover.
De lichteffecten krijg je omdat er donkere schaduwen tegenover staan
Details tekenen
Voor deze tekening gebruikte ik ook 3 toonwaarden. 1) is houtskool, de donkerste, 2) is 6b potlood, de middelste toonwaarde en 3 is niets, gewoon het wit van het papier.
Nu lijkt 3 , het wit van het papier veel te licht. Dat geeft niet omdat ik het bewerk met gum.
Bij de uitvergroting zie je precies hoe dat eruit ziet. Het houtskool en het grafiet is zo uitgeveegd tot de lichte toonwaarde voor het haar ontstond. Iets naar boven, bij de knot, zie je de lichtste plekken die het wit van het papier zijn.
Voorkom dat je de haren op de huid plakt
Dan speelt nog een belangrijke rol hoe het haar aansluit op de hoofdhuid. Zonder dat lijkt het of het haar geplakt zit op het hoofd. Als je met een doezelaar heel licht over de haren gaat en dan voorzichtig beweegt in de richting van de huid krijg je die prachtige zachte overgang. Op de afbeelding hieronder zie je hoe dat eruit ziet
Rechts zijn enkele haren, je ziet het hier natuurlijk uitvergroot, getekend en daarna iets vervaagd met gum zodat ze mooi aansluiten op de rest van de tekening.
Conclusie
Je kunt onmogelijk alle haren tekenen maar je ziet dat je met enkele details al prima de illusie van echt kunt bereiken.
Ik teken de lijntjes nooit in 1x. De eerste serie vervaag ik namelijk door er met een gum overheen te gaan.
Dan voeg ik weer nieuwe toe. Die vervaag ik ook weer, maar dan minder sterk. Waarna ik de laatste lijntjes teken. Het resultaat lijkt dan op wat je hierna ziet, net echt.
Samengevat kun je haren tekenen in 3 stappen
- je tekent met de donkerste waarden met houtskool
- teken de middelste toonwaarde op met zacht potlood
- en vervaagt (doezelt) met gum.
Om je een idee te geven hoe eenvoudig de basis is laat ik je de stappen nog eens zien met een kort voorbeeld:
- 1: de globale lijnen in de richting van waar de haren lopen
- 2: De donkere delen met alleen houtskool
- 3: Houtskool gemengd met grafietpotlood meestal een 4B of een 6B
- 4: met gum erover heen waardoor de beiden vlakken in elkaar overlopen.
- Gum snijd ik in vormen of plakjes. Zijn ze flexibeler waardoor je makkelijker over het papier kunt smeren. Dat zie je bij 5. Bij 6 nog een paar lichte accenten en je hebt de basis
- En vooral, niet te harde gum nemen. Dat heeft weer als voordeel dat je de gum in elke vorm die je maar wilt kunt snijden. Driehoekvormen voor bijvoorbeeld dunne lijnen of juist plakjes gum waarmee je als het ware verft op het papier zodat je op een groter oppervlak kunt werken.
En als allerlaatste, in het boek 7x verschil laat ik je nog een manier zien om hele dunne lichte haartjes te maken. Door groeven te maken in het papier. Die steken dan mooi af tegen een donkere achtergrond.
