Haren tekenen in stappen

Hoe teken je haren met potlood.

Net als bij portrettekenen zelf is het verleidelijk om al snel aan losse haren te begin. Ofwel details. Maar daarmee verlies je het overzicht en vooral het zicht op wat nu diepte maakt.

Handiger is om alle haren die je ziet te verdelen in 3 tot 4 toonwaarden, die eerst te tekenen en dan pas de details, de lichte plekken en losse haren te tekenen. je zou het misschien niet denken maar toch lijkt het op die manier veel echter.

In dit artikel: hoe je potlood, houtskool en gum combineert als je haren gaat tekenen:

• Haren zien als vlakken
• Enkele details in plaats van vele
• Aansluiting op de hoofdhuid
• Gum met houtskool en grafietpotlood

Vlakken

Hoewel haren opgebouwd zijn uit losse haartjes is het ondoenlijk ze allemaal tekenen. Tenzij je portretten tekent van een vierkante meter en meer. Een portrettekening is zeker geen kopie van dat wat je ziet op je foto. Maar een illusie waar je niet alles tekent maar wel dat het lijkt of je alles tekende.

Een beetje het effect van het bakstenen muurtje. Om de illusie van echt te bereiken hoef je niet elke steen te tekenen maar een aantal met wat super realistische details maken al gauw de indruk van echt. Dat komt omdat ons brein de neiging heeft automatisch af te maken of verder in te vullen waar het aan begint.

Het is de kunst om met een paar strepen van jouw potlood of gum te bereiken dat het net lijkt of je alle haren had getekend

Wat je doet is de haren grofweg verdelen in drie toonwaarden: 1) de donkerste welke ik meestal begin met houtskool, 2) de middelste toonwaarde met een zacht potlood en bij de pijlen de lichtste, het wit van het papier.

Haar tekenen in 3 stappen

Als voorbeeld deze portrettekening. Er zijn voor deze haren maar 3 toonwaarden gebruikt. 1) is houtskool, de donkerste, 2) is 6b potlood, de middelste toonwaarde en 3 is niets, gewoon het wit van het papier.

Dat is veel te licht zo maar nu precies goed. Omdat het bewerkt wordt met gum. Wat je op de volgende afbeelding ziet.

Bij de uitvergroting zie je precies hoe dat eruit ziet. Het houtskool en het grafiet is zo uitgeveegd tot de lichte toonwaarde voor het haar ontstond. Iets naar boven, bij de knot, zie je de lichtste plekken die het wit van het papier zijn.

Bij deze fase zijn de haren nu bewerkt met gum, wat je linksonder ziet. Het wit is verdwenen en de toonwaarde sluit nu aan bij de rest van de haren

Dan speelt nog een belangrijke rol hoe het haar aansluit op de hoofdhuid. Zonder dat lijkt het of het haar geplakt zit op het hoofd. Op de afbeelding hieronder zie je hoe je dat kunt voorkomen.

Rechts zijn enkele haren, je ziet het hier natuurlijk uitvergroot, getekend en daarna iets vervaagd met gum zodat ze mooi aansluiten op de rest van de tekening.

Je kunt onmogelijk alles tekenen maar je ziet dat je met enkele details al prima de illusie van echt kunt bereiken. Hierna worden de dunne lijntjes nog licht vervaagd met gum en de uiteinden getekend met 4 H potlood. Zodat ze vlijmscherp en heel dun worden.

Bovenaan is de opbouw op dezelfde manier gemaakt als je in de eerste afbeelding zag met één verschil: hier is de stap met de 4H lijntjes al getekend.

In de lichtste toonwaarden zijn nu met 4h potlood vlijmscherpe lijntjes getekend waardoor de illusie van veel haartjes ontstaat die op het hoofd aansluiten.

Deze techniek met houtskool, grafiet potlood en gum kun je op veel onderwerpen toepassen zoals bijvoorbeeld bij dieren. Als je ziet op de afbeelding met dit katje.

Op de afbeelding hierboven: studie met grafiet potloden van Derwent op Canson 160 grams wit , 2B, 6B, B en houtskool

Samengevat ga je haren tekenen in 3 stappen:

1. je tekent met de donkerste waarden met houtskool
2. zet de middelste toonwaarde  op met zacht potlood
3. en werkt af met gum.

Om je een idee te geven hoe eenvoudig de basis is laat ik je de stappen nog eens zien met een kort voorbeeld:

Vervagen met gum. Eigenlijk smeer je het grafiet en houtskool door elkaar waardoor er een soort ‘soft’ effect ontstaat

• 1: de globale lijnen in de richting van waar de haren lopen
• 2: De donkere delen met alleen houtskool
• 3: Houtskool gemengd met grafietpotlood meestal een 4B of een 6B
• 4: met gum erover heen waardoor de beiden vlakken in elkaar overlopen.

De gum is gesneden in plakjes omdat ze zo flexibel zijn waardoor je makkelijker over het papier kunt smeren. dat zie je bij 5. Bij 6 nog een paar lichte accenten en je hebt de basis. Deze techniek is ook gebruikt bij de portrettekening met nummer 7.

Hier zijn niet alleen de haren met gum gemaakt maar ook de achtergrond. Getekend op 50 x 60cm  160 grams papier van Canson

Leren tekenen  met gum en houtskool heeft nog veel meer mogelijkheden. Zoals de schaduwtinten in het gezicht zelf. Het is gebaseerd op het feit dat houtskool en grafiet enorm vlekken wat dus nu een voordeel is.

En vooral, niet te harde gum nemen. Dat heeft weer als voordeel dat je de gum in elke vorm die je maar wilt kunt snijden. Driehoekvormen voor bijvoorbeeld dunne lijnen of juist plakjes zodat je op een groter oppervlak kunt werken.

Heel veel succes met portrettekenen,

Voorkom dat jouw haren op sliertjes lijken

Leer hoe je met de 4H techniek realistisch haren tekent. 

In dit boek meer tekentechnieken waarmee haren net echt lijken. 

Download gelijk