Hoe begin je met portret tekenen
Portret tekenen is net autorijden. In het begin is het moeilijk, alles komt tegelijk. Maar zo ergens rond de 20 tot 30 lessen wordt het routine. Ik laat je zien hoe je met tekenen van A naar B komt. Hieronder het overzicht van wat je leest in dit artikel:
- Om te leren hoe je de illusie van 3d krijgt als je gaat portret tekenen begin je met hulplijnen. Dat gaat net als met een cirkel: teken een cirkel uit de losse pols en dat zal niet makkelijk zijn. Maar teken eerst een vierkant en zet daar de cirkel in, tja, dan lijkt het opeens veel meer een rondje.
- De tweede stap voor meer perspectief in een gezicht is het toevoegen van schaduwen. Daarmee maak je diepte in jouw tekening en ook dat zorgt er weer voor of een portret ook echt lijkt.
- De derde stap is wat je met de achtergrond doet. Nou lijkt dat niet zo belangrijk maar een achtergrond kan een gezicht meer naar voren laten komen. Waardoor je ook weer een meer 3d effect in jouw portrettekening krijgt.
Portret tekenen met rechte hulplijnen
Verhoudingen tekenen. Ik gebruik hiervoor hulplijnen. Teken voor de opzet in het begin zoveel mogelijk rechte lijnen. Dan kun je de verhoudingen beter inschatten. Ook gebruik ik de schaduwen, althans de randen daarvan om te zoeken naar de verhoudingen. Ik teken dan de schaduwen zelf nog niet, maar wel de lijnen die de schaduwen (dus de randen van de schaduwen) over het gezicht trekken.
De start vanaf streep 1
- Start met een streep om de ooglijn (1) en (4) (net nog zichtbaar) te tekenen. Zodat je zeker weet dat de ogen op de juiste manier in het gezicht staan, en niet eentje hoger of lager.
- Vervolgens kijk je naar de lijn (5) waarop je de neus tekent, in welk hoek staat deze ten opzichte van de ooglijn?
- Wanneer de ogen er op staan en de neuslijn kun je verder met het schetsen van de licht en schaduw vlakken (6,3 en 2) die het gevolg zijn van de gebruikte belichting. Met de lijn 3 schatte ik de afstand tussen oog en neusvleugels en met lijn 6 de breedte van het gezicht.
Cirkels en andere bolvormige opzetjes zijn eerder een omweg dan hulp
Ik begin nooit met een cirkel. Leidt alleen maar af. Ik teken liever gelijk wat ik zie en vereenvoudig dat met rechte lijnen voor de eerste strepen. Het punt is dat wat je uiteindelijk tekent is het licht dat op een vorm, dus gezicht, valt. En niet de vorm zelf.
Dat wil niet zeggen dat je altijd gelijk goed zit. Maar dat is niet erg. Wat je tekent is een geraamte maar dan niet star. Het is een richtlijn. Uiteindelijk kan gelijkenis nog omvallen door de schaduwen. Pas als deze erin blijk of een portrettekening lijkt of niet.
Dan houd je een wat hoekig gezicht over maar daar is makkelijker de vloeiende lijn in te tekenen dan zo uit de losse hand.
Schaduwen en huid tekenen
Bij deze portrettekening maakte ik de schaduwen stuk voor stuk. Waardoor je niet echt de opbouw in lagen hebt.
Dat maakt het lastiger om ze vloeiend in elkaar te laten overlopen. 2) is de schaduwlijn van de kaak, 4) en 1) is 2B potlood. Bij 5) de kin maakte ik het al gelijk wat donkerder.
Het is makkelijker om als het ware vanuit het donkere deel de kin vloeiend te krijgen dan dat alleen met een lijn voor elkaar te krijgen.
Door de donkere partij aan de rechterkant, de haren, (de foto hierna) komt de vorm van het gezicht naar voren. Je kunt vormen ook laten ontstaan door de toonwaarden die er tegenaan ligt te tekenen. Natuurlijk, schaduwen in een gezicht zijn uiteindelijk geen lijnen. Maar enkel vlakken die in elkaar overlopen.
En zo ziet het eruit na het doezelen. Bij (1) is het donkere deel 2B potlood en het lichte deel H. Bij (2) is het donkere gemaakt met F (onderlaag) en daarna 2B. Die onderlaag had een doel namelijk de bovenlaag bijwerken met gum. Bij (4) is ook 2B gebruikt, net als bij (3): 2B over H.
Huid tekenen met potlood
Wanneer je echt donkere schaduwen wilt kun je die beter in lagen tekenen. Krijg je vloeiende overgangen tussen licht en donker. Dan lijk het al gelijk veel echter.
- Ik begin dan met een zacht potlood, 2B of 3B
- Je neemt schuurpapier en schuurt de punt eraf
- Met een stomp potlood maak je cirkelvormige bewegingen, bij de pijl nr 5, op het papier
- En belangrijk: druk vooral niet te hard, want dan zie je steeds de aanzet van ieder cirkeltje
Waarom cirkeltjes? Dat zijn niet letterlijk cirkels maar meer cirkelvormige bewegingen. Het doel is dat het wit van het papier zichtbaar blijft. Wit is als het ware de natuurlijke reflectie die huid van zichzelf altijd heeft.
Hoe gebruik je een achtergrond
Een achtergrond is handig als je jouw portret meer eruit wil laten springen. Je weet misschien wel hoe dat werkt met toonwaarden?
Dat kun je met portretten ook. Door de achtergrond te gebruiken en die grijs of zwart te maken. En dan ben je gelijk een stap verder want je bent aan het spelen met licht. Waarmee je de sfeer van een tekening laat zien.
Hoe maak je een achtergrond?
Dat kan heel makkelijk: je neemt grafietpoeder, kun je kopen of maken als je een potlood neemt en dat slijpt op een stuk schuurpapier. (Ik gebruik stompjes waar je niet meer mee kan tekenen omdat ze te kort zijn) je vangt dat grafietpoeder op, neemt een zak watten en vervolgens doop je de watten in de grafietpoeder. En je kunt aan de slag.
Wil je liever een echt donkere achtergrond? Teken dan eerst een laag met houtskool, dan met een 4B potlood erover en doezel als laatste met een tissue.
11 punten uit 9 jaar ervaring met portret tekenen
- Naar mijn ervaring nu zijn de beste portretten die ik op ‘ooghoogte’ tekende en/of waar de persoon je aankijkt.
- Haren tekenen gaat veel beter wanneer je gum gebruikt. Een beetje aparte techniek maar het werkt geweldig.
- Dat je niet teveel soorten potloden gebruikt. 3 hardheden en houtskool is altijd ruim voldoende.
- Dat ik met een achtergrond mooier vind dan zonder. Oh ja, persoonlijk maar een achtergrond laat elk gezicht wel beter uitkomen.
- Leren tekenen en zeker portretten heeft tijd nodig. En het gekke, wat je eerst geweldig vond aan een tekening, daar denk je een jaar later heel anders over.
- Dat wat voor papier je neemt nog zwaarder telt dan welk potlood.
- Verhoudingen altijd lastig blijven, hoeveel je er ook maakt.
- Dat portret tekenen ook gaat met een half uur per dag. Heb je in 3 tot 3,5 weken ook een heel portret.
- Dat het elektrische gum één van van de meest gebruikte dingen is omdat je er heel fijn (klein) mee kunt tekenen.
- Dat ik nog altijd te weinig geduld heb.
- Goed of slecht erg relatief is. Er zijn nog altijd veel mensen beter dan ik.
Portret tekenen is geen appeltje eitje
Omdat de meeste mensen achterstevoren beginnen
Logisch, want je wilt het liefst ineens een portret dat lijkt. Maar dat is gelijk aan de Mount Everst willen beklimmen zonder weten hoe je touw en gereedschap gebruikt.
Download het boek 7x Verschil door Paul Bakker
Ontdek hoe je stap voor stap realistisch gaat portret tekenen waarmee je een ‘amateuristische look’ voorkomt.
