leren tekenen met potlood

Hoe begin je met portret tekenen

Je begint een portrettekening met hulplijnen waarmee je de vorm tekent, dan diepte maken met het tekenen van schaduwen en als laatste met de achtergrond de vorm van het gezicht benadrukken.

• Om te leren hoe je de illusie van 3d krijgt als je gaat portret tekenen begin je met hulplijnen. Dat gaat net als met een cirkel: teken een cirkel uit de losse pols en dat zal niet makkelijk zijn. Maar teken eerst een vierkant en zet daar de cirkel in, tja, dan lijkt het opeens veel meer een rondje.
• De tweede stap voor meer perspectief in een gezicht is het toevoegen van schaduwen. Daarmee maak je diepte in jouw tekening en ook dat zorgt er weer voor of een portret ook echt lijkt.
• De derde stap is wat je met de achtergrond doet. Nou lijkt dat niet zo belangrijk maar een achtergrond kan een gezicht meer naar voren laten komen. Waardoor je ook weer een meer 3d effect in jouw portrettekening krijgt.

Misschien weet je het nog, je eerste rijles. Tja, alles tegelijk, schakelen, gasgeven, binnen-, buitenspiegel, wild voor je auto zwabberende fietsers in de gaten houden, nou ja, heel veel van alles tegelijk

Met portret tekenen komt er in het begin ook een hele berg op je af. Maar de handelingen waarmee je een auto stuurt werden routine. O.k. die fietsers tja, dat niet natuurlijk, maar met tekenen krijg je ook steeds meer routine.

Vooral in het begin, ga niet gelijk met alles aan de slag. Dat maakt het juist zo onoverzichtelijk en krijg je die gelijkenis niet te pakken. Volg de grote lijnen die ik je hier laat zien dan start je vanaf pole position.

Portret tekenen met rechte hulplijnen

Verhoudingen tekenen. Ik gebruik hiervoor hulplijnen. Teken voor de opzet in het begin zoveel mogelijk rechte lijnen. Dan kun je de verhoudingen beter inschatten. Ook gebruik ik de schaduwen, althans de randen daarvan om te zoeken naar de verhoudingen. Ik teken dan de schaduwen zelf nog niet, maar wel de lijnen die de schaduwen (dus de randen van de schaduwen) over het gezicht trekken.

De start vanaf streep 1

• Start met een streep om de ooglijn (1) en (4) (net nog zichtbaar) te tekenen. Zodat je zeker weet dat de ogen op de juiste manier in het gezicht staan, en niet eentje hoger of lager.
• Vervolgens kijk je naar de lijn (5) waarop je de neus tekent, in welk hoek staat deze ten opzichte van de ooglijn?
• Wanneer de ogen er op staan en de neuslijn kun je verder met het schetsen van de licht en schaduw vlakken (6,3 en 2) die het gevolg zijn van de gebruikte belichting. Met de lijn 3 schatte ik de afstand tussen oog en neusvleugels en met lijn 6 de breedte van het gezicht.

Cirkels en andere bolvormige opzetjes zijn eerder een omweg dan hulp

Ik begin nooit met een cirkel. Leidt alleen maar af. Ik teken liever gelijk wat ik zie en vereenvoudig dat met rechte lijnen voor de eerste strepen. Het punt is dat wat je uiteindelijk tekent is het licht dat op een vorm, dus gezicht, valt. En niet de vorm zelf.

Dat wil niet zeggen dat je altijd gelijk goed zit. Maar dat is niet erg. Wat je tekent is een geraamte maar dan niet star. Het is een richtlijn. Uiteindelijk kan gelijkenis nog omvallen door de schaduwen. Pas als deze erin zit blijkt of een portrettekening lijkt of niet.  

Schaduwen en huid tekenen

Bij deze portrettekening maakte ik de schaduwen stuk voor stuk. Waardoor je niet echt de opbouw in lagen hebt.

Dat maakt het lastiger om ze vloeiend in elkaar te laten overlopen. 2) is de schaduwlijn van de kaak, 4) en 1) is 2B potlood. Bij 5) de kin maakte ik het al gelijk wat donkerder.

Het is makkelijker om als het ware vanuit het donkere deel de kin vloeiend te krijgen dan dat alleen met een lijn voor elkaar te krijgen.

Door de donkere partij aan de rechterkant, de haren, (de foto hierna) komt de vorm van het gezicht naar voren. Je kunt vormen ook laten ontstaan door de toonwaarden die er tegenaan ligt te tekenen. Natuurlijk, schaduwen in een gezicht zijn uiteindelijk geen lijnen. Maar enkel vlakken die in elkaar overlopen.

En zo ziet het eruit na het doezelen. Bij (1) is het donkere deel 2B potlood en het lichte deel H. Bij (2) is het donkere gemaakt met F (onderlaag) en daarna 2B. Die onderlaag had een doel namelijk de bovenlaag bijwerken met gum. Bij (4) is ook 2B gebruikt, net als bij (3): 2B over H.

Huid tekenen met potlood

Wanneer je echt donkere schaduwen wilt kun je die beter in lagen tekenen. Krijg je vloeiende overgangen tussen licht en donker. Dan lijk het al gelijk veel echter.

• Ik begin dan met een zacht potlood, 2B of 3B
• Je neemt schuurpapier en schuurt de punt eraf
• Met een stomp potlood maak je cirkelvormige bewegingen, bij de pijl nr 5, op het papier
• En belangrijk: druk vooral niet te hard, want dan zie je steeds de aanzet van ieder cirkeltje

Waarom cirkeltjes? Dat zijn niet letterlijk cirkels maar meer cirkelvormige bewegingen. Het doel is dat het wit van het papier zichtbaar blijft. Wit is als het ware de natuurlijke reflectie die huid van zichzelf altijd heeft.

Hoe gebruik je een achtergrond

Een achtergrond is handig als je jouw portret meer eruit wil laten springen. Je weet misschien wel hoe dat werkt met toonwaarden?

Hoe maak je een achtergrond?

Dat kan heel makkelijk: je neemt grafietpoeder, kun je kopen of maken als je een potlood neemt en dat slijpt op een stuk schuurpapier. (Ik gebruik stompjes waar je niet meer mee kan tekenen omdat ze te kort zijn) je vangt dat grafietpoeder op, neemt een zak watten en vervolgens doop je de watten in de grafietpoeder. En je kunt aan de slag.

Wil je liever een echt donkere achtergrond? Teken dan eerst een laag met houtskool, dan met een 4B potlood erover en doezel als laatste met een tissue.

11 punten uit 9 jaar ervaring met portret tekenen

1. Naar mijn ervaring nu zijn de beste portretten die ik op ‘ooghoogte’ tekende en/of waar de persoon je aankijkt.
2. Haren tekenen gaat veel beter wanneer je gum gebruikt. Een beetje aparte techniek maar het werkt geweldig.
3. Dat je niet teveel soorten potloden gebruikt. 3 hardheden en houtskool is altijd ruim voldoende.
4. Dat ik met een achtergrond mooier vind dan zonder. Oh ja, persoonlijk maar een achtergrond laat elk gezicht wel beter uitkomen.
5. Leren tekenen en zeker portretten heeft tijd nodig. En het gekke, wat je eerst geweldig vond aan een tekening, daar denk je een jaar later heel anders over.
6. Dat wat voor papier je neemt nog zwaarder telt dan welk potlood.
7. Verhoudingen altijd lastig blijven, hoeveel je er ook maakt.
8. Dat portret tekenen ook gaat met een half uur per dag. Heb je in 3 tot 3,5 weken ook een heel portret.
9. Dat het elektrische gum één van van de meest gebruikte dingen is omdat je er heel fijn (klein) mee kunt tekenen.
10. Dat ik nog altijd te weinig geduld heb.
11. Goed of slecht erg relatief is. Er zijn nog altijd veel mensen beter dan ik.