
Hoe begin je met portret tekenen
Je begint een portrettekening met hulplijnen waarmee je de vorm tekent, dan diepte maken met het tekenen van schaduwen en als laatste met de achtergrond de vorm van het gezicht benadrukken.
Portret tekenen in 3 stappen: een kort overzicht
In vogelvlucht, hulplijnen, perspectief en de achtergrond:
- Om te leren hoe je de illusie van 3d krijgt als je gaat portret tekenen begin je met hulplijnen. Dat gaat net als met een cirkel: teken een cirkel uit de losse pols en dat zal niet makkelijk zijn. Maar teken eerst een vierkant en zet daar de cirkel in, tja, dan lijkt het opeens veel meer een rondje.
- De tweede stap voor meer perspectief in een gezicht is het toevoegen van schaduwen. Daarmee maak je diepte in jouw tekening en ook dat zorgt er weer voor of een portret ook echt lijkt.
- De derde stap is wat je met de achtergrond doet. Nou lijkt dat niet zo belangrijk maar een achtergrond kan een gezicht meer naar voren laten komen. Waardoor je ook weer een meer 3d effect in jouw portrettekening krijgt.

Misschien weet je het nog, je eerste rijles. Tja, alles tegelijk, schakelen, gasgeven, binnen-, buitenspiegel, wild voor je auto zwabberende fietsers in de gaten houden, nou ja, heel veel van alles tegelijk
Met portret tekenen komt er in het begin ook een hele berg op je af. Maar de handelingen waarmee je een auto stuurt werden routine. O.k. die fietsers tja, dat niet natuurlijk, maar met tekenen krijg je ook steeds meer routine.
Vooral in het begin, ga niet gelijk met alles aan de slag. Dat maakt het juist zo onoverzichtelijk en krijg je die gelijkenis niet te pakken. Volg de grote lijnen die ik je hier laat zien dan start je vanaf pole position.
Portrettekenen met rechte hulplijnen
Verhoudingen tekenen. Ik gebruik hiervoor hulplijnen. Teken voor de opzet in het begin zoveel mogelijk rechte lijnen. Dan kun je de verhoudingen beter inschatten.
Ook gebruik ik de schaduwen, althans de randen daarvan om te zoeken naar de verhoudingen.
Ik teken dan de schaduwen zelf nog niet, maar wel de lijnen die de schaduwen (dus de randen van de schaduwen) over het gezicht trekken.
De start vanaf streep 1
Start met een streep om de ooglijn (1) en (4) (net nog zichtbaar) te tekenen. Zodat je zeker weet dat de ogen op de juiste manier in het gezicht staan, en niet eentje hoger of lager.

Vervolgens kijk je naar de lijn (5) waarop je de neus tekent, in welk hoek staat deze ten opzichte van de ooglijn?
Wanneer de ogen er op staan en de neuslijn kun je verder met het schetsen van de licht en schaduw vlakken (6,3 en 2) die het gevolg zijn van de gebruikte belichting. Met de lijn 3 schatte ik de afstand tussen oog en neusvleugels en met lijn 6 de breedte van het gezicht.
Cirkels en andere bolvormige opzetjes zijn eerder een omweg dan hulp
Ik begin nooit met een cirkel. Leidt alleen maar af. Ik teken liever gelijk wat ik zie en vereenvoudig dat met rechte lijnen voor de eerste strepen. Het punt is dat wat je uiteindelijk tekent is het licht dat op een vorm, dus gezicht, valt. En niet de vorm zelf.
Dat wil niet zeggen dat je altijd gelijk goed zit. Maar dat is niet erg. Wat je tekent is een geraamte maar dan niet star. Het is een richtlijn. Uiteindelijk kan gelijkenis nog omvallen door de schaduwen. Pas als deze erin zit blijkt of een portrettekening lijkt of niet.


Dan houd je een wat hoekig gezicht over maar daar is makkelijker de vloeiende lijn in te tekenen dan zo uit de losse hand.
Schaduw en huid tekenen
Bij deze portrettekening maakte ik de schaduwen stuk voor stuk. Waardoor je niet echt de opbouw in lagen hebt.

Dat maakt het lastiger om ze vloeiend in elkaar te laten overlopen. 2) is de schaduwlijn van de kaak, 4) en 1) is 2B potlood. Bij 5) de kin maakte ik het al gelijk wat donkerder.
Het is makkelijker om als het ware vanuit het donkere deel de kin vloeiend te krijgen dan dat alleen met een lijn voor elkaar te krijgen.
Door de donkere partij aan de rechterkant, de haren, (de foto hierna) komt de vorm van het gezicht naar voren. Je kunt vormen ook laten ontstaan door de toonwaarden die er tegenaan ligt te tekenen. Natuurlijk, schaduwen in een gezicht zijn uiteindelijk geen lijnen. Maar enkel vlakken die in elkaar overlopen.

En zo ziet het eruit na het doezelen. Bij (1) is het donkere deel 2B potlood en het lichte deel H.
Bij (2) is het donkere gemaakt met F (onderlaag) en daarna 2B. Die onderlaag had een doel namelijk de bovenlaag bijwerken met gum. Bij (4) is ook 2B gebruikt, net als bij (3): 2B over H
Huid tekenen met potlood
Wanneer je echt donkere schaduwen wilt kun je die beter in lagen tekenen. Krijg je vloeiende overgangen tussen licht en donker. Dan lijk het al gelijk veel echter.
- Ik begin dan met een zacht potlood, 2B of 3B
- Je neemt schuurpapier en schuurt de punt eraf
- Met een stomp potlood maak je cirkelvormige bewegingen, bij de pijl nr 5, op het papier
- En belangrijk: druk vooral niet te hard, want dan zie je steeds de aanzet van ieder cirkeltje
Waarom cirkeltjes? Dat zijn niet letterlijk cirkels maar meer cirkelvormige bewegingen. Het doel is dat het wit van het papier zichtbaar blijft. Wit is als het ware de natuurlijke reflectie die huid van zichzelf altijd heeft.


7 vragen en tips uit 10 jaar ervaring met portretten tekenen



