leren tekenen met potlood – Portret tekenen leren

Hoe begin je met portret tekenen

Je begint een portrettekening met hulplijnen waarmee je de vorm tekent, dan diepte maken met het tekenen van schaduwen en als laatste met de achtergrond de vorm van het gezicht benadrukken.

Portret tekenen in 3 stappen: een kort overzicht

In vogelvlucht: hulplijnen, perspectief en een achtergrond:

Gelijkenis krijg je niet gelijk. Daarom begin je het best met hulplijnen. Dat gaat net als met een cirkel: teken een cirkel uit de losse pols en je krijgt een soort ei. Op z’n best. Maar teken eerst een vierkant en zet daar de cirkel in, tja, dan lijkt het opeens veel meer een rondje.
De tweede stap is meer perspectief. Door schaduwen. Ook weer de cirkel. Neem dat rondje en het is nog steeds plat. Maar maak er een halve maan in, kleur dat zwart en hups, ineens: diepte.
De derde stap is wat je met de achtergrond doet. Nou lijkt dat niet zo belangrijk maar een achtergrond kan een gezicht meer naar voren laten komen. Waardoor je nog meer 3d effect krijgt in jouw portrettekeningen.

Niet alles tegelijk

Aan elke tekening die je begint zie je vaak als het ware al het eind voor je. Je hebt al lang een idee hoe het zou moeten zijn. Maar voor het zover is, daar ligt wel wat tussen. En dat is zeker in het begin, althans dat lijkt het, best veel.

Misschien weet je het nog, je eerste rijles. Voor een beetje fatsoenlijk autorijden moest je, zo leek het, wel alles tegelijk kunnen.

Gas geven, schakelen, koppeling in en tegelijk ook nog even richting aanwijzer, binnen buitenspiegel kijken en of dat niet genoeg was ook even wild overstekende fietsers ontwijken.

Uiteindelijk werd autorijden routine. O.k. die fietsers, die niet helemaal. Maar zo gaat het met tekenen ook, al die tekentechnieken belanden in je onderbewuste en je gebruikt ze dan als vanzelf.

In het begin lijkt dat natuurlijk al helemaal niet zo. Maar houd je dan vast aan dit autorijden verhaal. Ooit ook heel lastig.

Portrettekenen met rechte hulplijnen

Dan eerst iets algemeens. Voor verhoudingen tekenen en schetsen. Gebruik hiervoor hulplijnen. Hulplijnen maak je het best zoveel mogelijk recht.

Net als met die cirkel tekenen, las je wellicht al, teken hem uit de losse pols en het wordt niks. Maar begin met een vierkant en zet daar de cirkel in, tja, veel makkelijker dan.

Ook gebruik ik de schaduwen om te zoeken naar de verhoudingen. Ik teken dan de schaduwen zelf nog niet in het begin, maar wel de lijnen die de schaduwen (dus de randen) over het gezicht trekken.

De start vanaf streep 1

En dan nu praktijk: hoe je begint en schaduwen tekenen. Ik heb het kort en overzichtelijk gehouden zodat je gelijk kunt experimenteren met wat je leest.

Start met een streep om de ooglijn (1) en (4) (net nog zichtbaar) te tekenen. Zodat je zeker weet dat de ogen op de juiste manier in het gezicht staan, en niet eentje hoger of lager.

Vervolgens kijk je naar de lijn (5) waarop je de neus tekent, in welk hoek staat deze ten opzichte van de ooglijn?

Wanneer de ogen er op staan en de neuslijn kun je verder met het schetsen van de licht en schaduw vlakken (6,3 en 2) die het gevolg zijn van de gebruikte belichting. Met de lijn 3 schatte ik de afstand tussen oog en neusvleugels en met lijn 6 de breedte van het gezicht.

Cirkels en andere bolvormige opzetjes zijn eerder een omweg dan hulp

Ik begin nooit met een cirkel of ei. Beter is tekenen wat je ziet. Wat je dan vereenvoudigt met rechte lijnen. Een punt waarop gelijkenis vaak mislukt is dat je probeert de vorm van het gezicht te zien. Maar wat je echt ziet is het licht wat op die vorm valt.

Dat wil niet zeggen dat je altijd gelijk goed zit. Maar dat is niet erg. Je begint met een geraamte maar dan niet star. Het is een richtlijn.

Overigens kan gelijkenis nog omvallen door de schaduwen. Pas als die erin zitten zie je of een portrettekening lijkt of niet.

Bij 1 de kaaklijn als rechte lijn, net als bij 2 de kaaklijn.

*En hier bij 1 het verschil met de vorige, de rondingen er in getekend.*

Schaduw en huid tekenen

Bij deze portrettekening maakte ik de schaduwen stuk voor stuk. Waardoor je niet echt de opbouw in lagen hebt.

Dat maakt het lastiger om ze vloeiend in elkaar te laten overlopen. 2) is de schaduwlijn van de kaak, 4) en 1) is 2B potlood. Bij 5) de kin maakte ik het al gelijk wat donkerder.

Het is makkelijker om als het ware vanuit het donkere deel de kin vloeiend te krijgen dan dat alleen met een lijn voor elkaar te krijgen.

Door de donkere partij aan de rechterkant, de haren, (de foto hierna) komt de vorm van het gezicht naar voren. Je kunt vormen ook laten ontstaan door de toonwaarden die er tegenaan liggen te tekenen. Natuurlijk, schaduwen in een gezicht zijn uiteindelijk geen lijnen. Maar vlakken die in elkaar overlopen.

En zo ziet het eruit na het doezelen. Bij (1) is het donkere deel 2B potlood en het lichte deel H.

Bij (2) is het donkere gemaakt met F (onderlaag) en daarna 2B. Die onderlaag had een doel namelijk de bovenlaag bijwerken met gum. Bij (4) is ook 2B gebruikt, net als bij (3): 2B over H

Huid tekenen met potlood

Wanneer je echt donkere schaduwen wilt kun je die beter in lagen tekenen. Krijg je vloeiende overgangen. Lijkt ook gelijk veel echter.

Ik begin dan met een zacht potlood, 2B of 3B
Je neemt schuurpapier en schuurt de punt eraf
Met een stomp potlood maak je cirkelvormige bewegingen,
En belangrijk: druk vooral niet te hard, want dan zie je steeds de aanzet van ieder cirkeltje

Dat zijn niet letterlijk cirkels maar meer cirkelvormige bewegingen. Het doel is dat het wit van het papier zichtbaar blijft. Wit is als het ware de natuurlijke reflectie die huid van zichzelf altijd heeft.

Op deze manier teken je gezichten die (bijna) op een foto lijken.

Door tekenen in lagen (vooral niet hard drukken!) laat je het op een foto lijken

Wat je bij deze goed ziet, de schaduwen onder de kin bestaat uit 3 lagen

7 vragen en tips uit ruim 10 jaar ervaring met portretten tekenen

Hoe maak je een achtergrond?

Je neemt grafietpoeder. Kun je kopen of maken. Neem een potlood en slijp dat op een stuk schuurpapier.

(Ik gebruik stompjes waar je niet meer mee kan tekenen omdat ze te kort zijn) je vangt dat grafietpoeder op, neemt een zak watten en vervolgens doop je de watten in de grafietpoeder. En je kunt aan de slag.

Wil je liever een echt donkere achtergrond? Teken dan eerst een laag met houtskool, dan met een 4B potlood erover en doezel als laatste met een tissue.

Wat gebeurd er met het gezicht als je de achtergrond donkerder maakt?

Hiermee leg je meer nadruk op het gezicht en je maakt de sfeer in een tekening. Als je hieronder duidelijk ziet.

Goed papier is goud waard

Nog vaak zie en lees ik dat mensen op een a4 velletje lawaaibomen papier proberen, ja om te oefenen dan.

Maar papier is alles bepalend als je doezelt of gaat tekenen in lagen. Koop knap papier als Strathmore 400, Canson of 360 grams acrylpapier. (van Schut of van Beek art)

Gebruik niet gelijk veel soorten potloden

Ik pak meestal 3 hardheden, als B 3B , 4B en houtskool, het is dan een beetje waar een tekening om vraagt. Heb je grote contrasten dan neem ik eerder zachte potloden en bij minder contrast de hardere als vanaf H tot de B

nimble_asset_welke-potloden-heb-je-nodig

Teken 1 op 1

De meeste portretten komen vanaf een foto. Het is makkelijker als je die foto 1 op 1 tekent. Dan hoef je alleen te letten op de verhoudingen. Anders ben je met 2 dingen tegelijk bezig, en verhoudingen en het vergroten van het gezicht.

Goed of slecht is erg relatief

Ik merkte in mijn ruim 10 jaar ervaring als professioneel tekenaar dat je, zeker in het begin, vaak kritisch bent op jezelf, iets wat ik zie bij veel deelnemers aan Net Echt.

Dat is goed en slecht. Want in het begin struikel je dan over teveel tegelijk willen. Dat is logisch, want je wilt een geweldig portret, liefst niet morgen maar vandaag.

Ik leerde er 2 dingen van: zonder gejaag gaat het sneller en hoe goed ik ook ben of word, er is altijd wel iemand beter als ik.

Experimenteer

Je begint natuurlijk met potlood. Maar er zijn nog talloze andere materialen. Sommige logisch, andere denk je niet zo snel aan.

Bijvoorbeeld watten, kwasten en verschillende soorten doekjes.

Of denk aan grafietpoeder. Kun je los kopen, zelfs wateroplosbare. Waarmee je weer prachtig diep zwart maakt. Voor achtergronden bijvoorbeeld.

Ik benader tekenen gewoon zoals het is.

Tekenen doe je voor negentig procent met je hart

Tekenen is vooral illusie, feeling en emotie. dat is vaag. Weet ik, maar als ik je vertel dat een tekening er amateuristisch uitziet weet je als vanzelf wat ik bedoel. Ik laat je zien hoe je dat voorkomt.

Paul Bakker

Eigenaar Pencilwhisperer – portrettekenenleren.nl